Wij en zij

Vroeger, op school had ik een hekel aan gym. Niet alleen omdat ik rond en onhandig was, hoor. Maar omdat ik, zo klein als ik was, toen al een trekje van de mensheid zag waar ik me nog steeds regelmatig zorgen om maak. Hoe ontzettend makkelijk het is om verdeeldheid te creëren, het "wij" en "zij".

Kun je het je ook nog herinneren? Je moest in een lange rij gaan staan en de onderwijzer liep langs en wees je aan: "1,2,1,2,1...". Als je dat door had probeerde je nog snel te ruilen met iemand zodat je met je bestie in één team kon komen, want je wist wat er volgde. "Alle nummers 1 naar die kant van de zaal, alle nummers 2 naar de andere kant".

Ineens waren er twee teams. Wij en zij. Meestal trefbal of zo. Slingerworpen waren verboden, maar toch zat je vaak uren later nog met gloeiende plekken waar de bal knoerthard tegenaan gesmeten was. Enfin. De nieuwe "wij" staken de koppen bij elkaar en onmiddellijk stonden er leiders op, meestal degene die goed waren in trefbal, of de populaire kids die het sowieso voor het zeggen hadden. De kneusjes (zoals ik) moesten achterin staan en proberen zo lang mogelijk te overleven, terwijl de sterke gooiers de frontlinie in gingen om aan te vallen. Elke gesneuvelde van de tegenpartij werd met gejuich door hen van het veld gestuurd. Oorlog in de dop. Het verbaasde mij altijd hoe snel men zich schikte in die nieuwe werkelijkheid. Zo ging het ook tijdens schooluitjes met levend Stratego, vuur-water-spons en dat soort spellen.

Misschien heb ik het ooit eerder verteld, maar Oprah heeft ooit een uitzending aan dit verschijnsel gewijd. Er kwamen, zoals gebruikelijk, massa's publiek naar de studio, velen kwamen samen met vrienden of familie, maar er gebeurde iets eigenaardigs. Er stond personeel bij de deur dat een selectie maakte. Jij, linksaf, jij, rechtsaf, ongeacht of mensen bij elkaar hoorden of niet. Het selectiecriterium bleek... oogkleur. Bruine/donkere ogen kregen een VIP behandeling, drinken, hapjes, een gezellige plek om te zitten, maar de mensen met blauwe/lichte ogen kregen niets, moesten blijven staan en dat ook nog in elkaars zicht. Natuurlijk zorgde dat voor gemor bij de groep die slecht behandeld werd, maar... de groep die in de watten gelegd werd genoot er met volle teugen van en vergat al gauw dat ze met een vriend of familielid waren gekomen met lichte ogen.

De deur naar de studio ging open en de groepen bleven van elkaar gescheiden. Oprah kondigde een dame aan die onderzoek had gedaan naar oogkleur en die tot de conclusie kwam dat mensen met blauwe/lichte ogen veel dommer waren dan mensen met bruine/donkere ogen, minder sociaal, eerder crimineel en nog veel meer. Dus tja, logisch dat de "mindere" mensen ook als zodanig behandeld werden, toch? Je snapt dat er flinke discussies losbarstten en de dame in kwestie trok duidelijk haar neus op voor de mensen met de lichte ogen.

Het was natuurlijk pure onzin. Oprah wilde met dit experiment alleen aantonen hoe ontzettend makkelijk het is om verdeeldheid te zaaien, om vrienden en familie van elkaar te vervreemden en haat te zaaien. Kijk eens om je heen in de wereld. Zie je het ook? Verschil tussen arm of rijk. Of tussen verschillende geloven. "Laag" of "hoog" opgeleid. Dik of slank. Oud of jong. Of je aan de "goede" kant van het spoor woont of niet. Wat voor werk je doet. Heb jij wel eens dat "wij" en "zij" ervaren? En zat je dan aan "de goede" kant? Dacht je dan ook aan degenen aan de andere kant?